Veelgestelde vragen

Revalidatiearts Paulien Goossens: “Het lijkt er op dat de meeste mensen met restklachten na Corona goed zullen herstellen.”

Bekijk het webinar herstel na corona terug. 

Dit is natuurlijk voor iedereen verschillend. Enkele tips van coronapatiënt Marjanne Piena, die sprak tijdens ons webinar Herstel na corona.

• Richt je niet te veel op herstel, push niet te hard.
• Leef binnen de grenzen van wat je kan en waar je energie van krijgt.
• Maak het gemakkelijker voor jezelf
• Focus je op rust en ontspanning – ademhalings- en ontspanningsoefeningen kunnen daarbij helpen.

Bekijk het webinar herstel na corona terug. 

Revalidatiearts Paulien Goossens: “Deze klachten worden waarschijnlijk veroorzaakt door een ontregeling van  het onwillekeurig zenuwstelsel. Het onwillekeurig zenuwstelsel is een soort van interne thermostaat die zorgt voor balans in je lichaam; tussen de hoeveelheid stress aan de ene kant en rust aan de andere kant. Dit zenuwstelsel regelt alle processen in je lichaam waar je nooit over nadenkt. Als deze interne thermostaat ontregeld is door bv corona, ontstaat disbalans. Dit kan vermoeidheid maar ook andere coronaklachten veroorzaken.”

Bekijk het webinar herstel na corona terug. 

Belangrijk is om eerst terug te gaan naar je basisniveau. Het vinden van het juiste basisniveau, is een zoektocht. Een ergotherapeut kan je hierbij ondersteunen. En vanuit dat basisniveau ga je opbouwen, stapje voor stapje via de 20-3-20 regel.

Wat houdt de 20-3-20 regel in? Heb je een goede dag, doe dan tot 20% meer dan je basisniveau. Op een slechte dag doe je 20% minder. Heb je 3 goede dagen achter elkaar waarbij je 20% meer aankon, dan kun je dat als het nieuwe basisniveau aanhouden met inachtneming van leefregels die de ergotherapeut meegeeft. Het kan wel een aantal weken duren voordat je 3 goede dagen elkaar hebt.
Let wel: de ervaring bij corona is dat het om een fragiel evenwicht gaat en dat deze regel niet altijd toepasbaar is.

Bekijk het webinar herstel na corona terug.

De ergotherapeut gebruikt hiervoor een ‘activiteitenweger’, die de belasting van verschillende activiteiten op de dag meetbaar maakt. Je begint met een 0-meting. Deze brengt in beeld wat je op een dag doet en hoeveel energie dit je kost of oplevert. Op basis van deze meting worden de activiteiten gewogen: welke activiteiten zijn licht, welke zijn gemiddeld of zwaar en welke zijn ontspannend. Daar hangen punten aan vast. Zo bepaal je het basisniveau voor de 20-3-20 regel. Als je het basisniveau hebt gevonden, begin je 20% lager. Als je dat kunt vasthouden ga je daarna stapje voor stapje opbouwen. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld met behulp van een puntensysteem. De ergotherapeut kan je hierin coachen en geeft je leefregels mee, hoe hiermee om te gaan.

Bekijk het webinar herstel na corona terug.

Ook hier geldt het principe: ga terug naar je basisniveau. Rust is daarin heel belangrijk. Wissel fysieke en mentale inspanningen af, neem voldoende pauzes, belast je dagen gelijkwaardig en span je niet langdurig in.

Bekijk het webinar herstel na corona terug.

Belangrijk is om eerst inzicht te krijgen: wat kun je aan en waar heb je last van. Bepaal ook hier weer het basisniveau. Enkele tips van de ergotherapeut:

• Leer jezelf wapenen tegen prikkels bijvoorbeeld door je voor te stellen dat je ‘een coconnetje’ om je heen hebt.
• Je kunt prikkels dempen via bijvoorbeeld een koptelefoon, doe dit wel onder begeleiding. Het risico van een koptelefoon is namelijk dat je ‘interne versterker’ harder gaat staan, waardoor je juist meer  last van prikkels krijgt.
• Pas je omgeving of activiteiten aan: ga geen lange bezoeken aan en vertel je omgeving wat je grenzen zijn. 

De ergotherapeut kan je hierbij ondersteunen.

Bekijk het webinar herstel na corona terug. 

Via de Zorgzoeker van Chronisch ZorgNet of defysiotherapeut.com kun je een fysiotherapeut in de buurt vinden die kennis heeft van longziekten en ook scholing heeft gevolgd voor het behandelen van mensen die corona hebben gehad. Je huisarts kan je hierbij ook helpen.

Bekijk het webinar herstel na corona terug. 

Paramedische herstelzorg na corona (fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, dieetadvisering) wordt zes maanden vergoed vanuit de basisverzekering. Voorwaarden hiervoor zijn een verwijzing van een medisch specialist of huisarts en verplichte deelname aan wetenschappelijk onderzoek naar de paramedische zorg die je krijgt. De regeling gaat uit van een verwijzing binnen 4 maanden ná de acute ziektefase. Lees meer informatie over voorwaarden van deze vergoeding in het artikel Vergoeding paramedische herstelzorg post-coronapatiënten.

Bekijk het webinar herstel na corona terug.

Op coronalongplein brengen we in beeld wat het effect is van corona op lichaamsdelen zoals de longen, hart en hersenen.

Bekijk het webinar herstel na corona terug. 

De Gezondheidsraad adviseert om mensen die corona hebben gehad ook te vaccineren. Als je corona hebt op het moment dat je uitgenodigd wordt, dan blijf je in thuisisolatie tot je niet meer besmettelijk bent. Je kunt dan niet gevaccineerd worden. Vaccineren kan pas minimaal vier weken nadat de symptomen begonnen. Ben je weer hersteld, maak dan een (nieuwe) afspraak voor vaccinatie. In de uitnodigingsbrief die je hebt ontvangen staat meer informatie.  

Op dit moment weten we nog niet of je anderen kunt besmetten als je bent gevaccineerd. Komende tijd wordt dat nog onderzocht. Wat we wel weten is dat als de groep gevaccineerden groot genoeg is, de gevaccineerde personen indirect ook de niet-gevaccineerde bevolking beschermen. Het virus kan niet overleven in een populatie waarin de meeste mensen er niet meer vatbaar voor zijn.

De overheid is op 6 januari 2021 gestart met vaccinatie tegen corona. Wat weten we hierover op dit moment? We bundelen deze informatie op Longfonds.nl. Kijk voor de meest actuele informatie op de website van Rijksoverheid.

Longarts Leon van den Toorn, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT): ‘Er is geen duidelijk grond voor het veronderstellen van risico’s bij vaccinatie in deze groep’

Als je flink ziek bent geweest en niet snel helemaal herstelt, kan het verstandig zijn om goed te letten op wat je eet. Bekijk de adviezen en tips over voeding.

Heb je vragen over het volgen van een dieet of gebruik van supplementen? Raadpleeg dan altijd je behandelend (huis-)arts of diëtist. Doe dit ook voordat je wat gaat slikken. Het is niet risicoloos.

Dr. Frits Franssen, longarts bij CIRO en MUMC+: ‘Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van medicatie op de langdurige klachten na Covid19. Een observationeel onderzoek (Myall en collega’s, AnnalsATS 2021) suggereerde dat gebruik van corticosteroïd tabletten, zou leiden tot herstel van longfunctie na Covid19, maar er was geen controlegroep. Het is dus onduidelijk of het herstel het gevolg is van de medicatie óf van natuurlijk herstel dat ook zonder deze medicatie zou zijn opgetreden. Andere medicijnen, zoals antihistaminica - middelen die allergische reacties onderdrukken, zijn niet onderzocht. Ik adviseer dan ook om deze niet te gebruiken vanwege post-Covid19 klachten en schrijf deze niet voor.’

Het is belangrijk de voorgeschreven inhalatiemedicijnen te blijven gebruiken, omdat anders longklachten kunnen verergeren.

Het gebruik van onderhoudsantibiotica is geen probleem: dat helpt gewone bacteriële infecties te voorkomen waarmee je ook weer minder kwetsbaar bent voor virale infecties. 

Ja, er is een nieuwe tijdelijke regeling vanaf 18 juli jl. voor vergoeding van deze zorg.

Deze regeling geldt voor mensen die ernstige klachten of beperkingen overhouden aan een besmetting met het coronavirus en deze zorg na 18 juli (nog steeds) nodig hebben.

Zij kunnen deze zorg vanaf 18 juli** vergoed krijgen als zij hiervoor een verwijzing of verklaring van de (huis-)arts hebben.

Het maakt daarbij niet uit of zij in verband met corona in het ziekenhuis en eventueel op de IC hebben gelegen of thuis ernstig corona hebt doorgemaakt.

* Het gaat om fysiotherapie, ergotherapie, dieetadvisering en logopedie. Psychologische zorg valt niet onder deze regeling. Deze zorg wordt al vergoed uit het basispakket op verwijzing van de (huis)arts.

**Helaas is het niet mogelijk gebleken om paramedische zorg voor corona die je vóór 18 juli hebt ontvangen, met terugwerkende kracht te vergoeden. Dit komt omdat de patiënt van toen niet kon en kan voldoen aan de voorwaarden die voor deze zorg gelden, zoals deelname aan wetenschappelijk onderzoek (zie antwoord op vraag 18 van het Zorginstituut).

Je hebt recht op deze vergoeding:

• als is aangetoond dat je corona hebt gehad of
• als de (huis)arts een sterke verdenking heeft dat je corona hebt gehad. Dus ook als je niet in het ziekenhuis opgenomen bent geweest en ook als je al in het begin van de epidemie corona hebt gehad en na 18 juli nog steeds ernstige klachten hebt.

Voor alle situaties hierboven is het nodig

• dat je een verwijzing of verklaring van de (huis-)arts moet hebben voor vergoeding van deze zorg.

Zijn er extra voorwaarden om voor deze vergoeding in aanmerking te komen?

• Wie na 1 november corona krijgt of start met paramedische zorg, moet binnen maximaal 4 maanden na de acute fase van de ziekte een verwijzing van de arts hebben.
  N.B. Wie vóór 1 november start of is gestart met paramedische zorg, hoeft niet aan deze verwijstermijn te voldoen en om de zorg vanaf 18 juli vergoed te krijgen. Hiervoor geldt een overgangsregeling. Wel is een verwijzing van de (huis)arts nodig.
• De behandeling moet binnen 1 maand na de verwijzing starten.
• Deze regeling duurt voorlopig tot 1 augustus 2021. Het is nog niet bekend of de regeling daarna verlengd wordt
• Je bent verplicht mee te werken aan wetenschappelijk onderzoek naar de paramedische zorg die je krijgt vanwege corona

Je kunt maximaal 6 maanden gebruikmaken van:

• 50 behandelsessies voor oefen-/fysiotherapie
• 10 behandeluren voor ergotherapie:
• 7 behandeluren voor dieetadvisering:
• Logopedie: geen maximum

Of meer aanspraak op vergoeding mogelijk is vanuit de aanvullende verzekering, bepaalt de zorgverzekeraar bij wie je verzekerd bent.

En als ik na 6 maanden nog steeds ernstige klachten heb?

Als de klachten na 6 maanden nog niet over zijn, dan moet een medisch specialist in het ziekenhuis bepalen of je nog langer fysiotherapie, oefentherapie e.d. nodig hebt. Zo ja, dan kan de zorg nog 6 maanden langer vergoed worden met nog een keer:

• 50 behandelsessies voor oefen-/fysiotherapie
• 10 behandeluren voor ergotherapie:
• 7 behandeluren voor dieetadvisering:
• Logopedie: geen maximum

De regeling stopt per 1 augustus 2021, dus als je bijv. in mei start met de behandeling, dan kun je de 6 maanden niet afmaken.

Of meer aanspraak op vergoeding mogelijk is vanuit de aanvullende verzekering, bepaalt de zorgverzekeraar bij wie je verzekerd bent.

Ja, deze zorg valt onder het eigen risico. Dit betekent dat, als je nog geen kosten hebt gemaakt die onder het eigen risico vallen, je de eerste € 385,- zelf moet betalen. Gaat de zorg over 1 januari 2020 heen, dan geldt opnieuw het eigen risico van € 385,-

Je kunt meer informatie vinden op de website van het Zorginstituut:

• https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/paramedische-herstelzorg-na-covid-19 en
• https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/paramedische-herstelzorg-na-covid-19/documenten/publicatie/2020/09/01/vragen-en-antwoorden-paramedische-herstelzorg-covid-19
• informatiebrief van het NZi. 

Ben je nog erg moe of benauwd, dan is het belangrijk om rustig aan te blijven doen. De moeheid en benauwdheid kunnen je ontmoedigen weer te gaan bewegen, en kunnen je herinneren aan de periode waarin je ziek was. Probeer desondanks in een aangepast tempo weer in beweging te komen. Soms is het nodig dat de huisarts of longarts vaststellen of je longen beperkingen hebben of dat je conditie nog onvoldoende is om te bewegen. Tips en adviezen voor beweging 

Gezonde voeding en geleidelijk weer meer beweging kan je weerstand helpen verhogen.  

Bekijk de adviezen over het opbouwen van conditie na corona. 

Ook bij kortademigheid na inspanning is het belangrijk te blijven bewegen, zo nodig met begeleiding van een fysiotherapeut. Tips en adviezen voor beweging

Bekijk de ademhalingsoefeningen die hierbij kunnen helpen. 

Hoesten, koorts en kortademigheid zijn de meest bekende en meest voorkomende klachten bij coronavirus infectie. Daarnaast zijn er vele andere klachten gerapporteerd door patiënten. In aflopende volgorde van frequentie van optreden: vermoeidheid, verwardheid, diarree, misselijkheid en braken, spierpijn, pijn op de borst, hoofdpijn, piepende ademhaling, buikpijn, keelpijn, gewrichtspijn, bloed ophoesten, loopneus, huiduitslag, wegraking (bron: artikel van Docherty in British Medical Journal). Veel van deze klachten zijn heel aspecifiek, dat wil zeggen dat ze ook bij andere virusinfecties vaak voorkomen, en ook bij andere ziektes kunnen voorkomen. Het is moeilijk te bewijzen dat een klacht met zekerheid veroorzaakt wordt door coronavirus infectie.

We weten dat het beloop van coronavirus infectie verschilt tussen personen. Bij mensen die opgenomen worden in het ziekenhuis komen hogere leeftijd, hoge bloeddruk, zwaarlijvigheid en suikerziekte vaak voor. Dit suggereert dat dit risicofactoren zijn voor een ernstig beloop. Hoewel een coronavirus infectie bij patiënten met COPD en astma ook ernstiger verloopt, hebben deze patiënten geen verhoogd risico om een coronavirus infectie op te lopen. Een andere factor die de ernst lijkt te bepalen is de hoeveelheid virus waaraan iemand blootgesteld is: meer blootstelling > ernstiger ziek. Tenslotte speelt het aantal ACE-2 receptoren dat iemand heeft mogelijk een rol. Het virus heeft deze receptor nodig om besmetting te veroorzaken in de organen van het lichaam. Door erfelijke factoren of bijvoorbeeld roken kan iemand meer van deze receptoren hebben en daardoor gevoeliger zijn/ernstiger ziek worden. Veel is nog onduidelijk op dit gebied.

Er is een groep post-corona patiënten met zeer veel lichamelijke klachten. Als deze patiënten niet hoeven te worden opgenomen in het ziekenhuis of de IC, spreekt men van een milde vorm van de ziekte. Dat betekent dat het zuurstofgehalte goed genoeg is om niet opgenomen te hoeven worden. Maar de klachten zijn echt, en voor patiënten zelf vaak wel ernstig.

Raadpleeg als je hulp nodig hebt bij het herstel, altijd je huisarts. Zij bieden een luisterend oor, kunnen meedenken en bepalen welke zorgverlener je verder kan helpen. Denk aan een verwijzing naar een longarts, fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist, diëtist of psychische hulpverlener. Lees meer wat de huisarts voor je kan betekenen bij het herstel na corona. 

Door de uitbreiding van het basispakket per 18 juli 2020 kunnen post-coronapatiënten met langdurige klachten minimaal zes maanden lang gebruik maken van paramedische zorg, namelijk:

• Fysiotherapie- en oefentherapie: maximaal 50 behandelingen
• Ergotherapie: maximaal acht behandeluren (bovenop de bestaande 10 uur). De bestaande 10 uur uit de basisverzekering mogen echter NIET gebruikt worden voor het herstel van COVID 19, maar wel voor andere aandoening/ indicaties.
• Dieetadvies: maximaal 7 uur advies (bovenop de bestaande 3 uur) Ook hier geldt dat de bestaande 3 uur dieetadvisering NIET gebruikt mogen worden voor herstel na COVID, maar wel voor andere indicaties, zoals bijv. diabetes.

Er is geen overheveling mogelijk van de aanspraak van de ene paramedische discipline naar een van de andere paramedische disciplines. Je kunt dus niet uren ergotherapie “inzetten” als je fysiotherapie tekort komt.

De nodige behandelingen worden vooralsnog direct vergoed via de basisverzekering van de patiënt. Het enige dat de verzekerde zelf moet betalen, is het eigen risico van zijn/haar zorgverzekering. Die bedraagt 385 euro in 2020.

Wie komt hiervoor in aanmerking?Alle post-coronapatiënten die op een reguliere ziekenhuisafdeling hebben gelegen of thuis ernstig ziek zijn geweest komen in aanmerking voor ruimere dekking vanuit de basisverzekering waartoe de overheid in juli heeft besloten. Voor IC-patiënten is er indien nodig ook een revalidatietraject (in het ziekenhuis of in een gespecialiseerd revalidatiecentrum) mogelijk. Dit wordt ook wordt gedekt door de basisverzekering. Uiteraard is hiervoor wel een verwijzing van de arts nodig.

Bij post-coronazorg is het een voorwaarde dat er door een huisarts of een andere arts, zoals een longarts, een COVID-19 besmetting is vastgesteld óf een sterke verdenking daarvan. De zorg is alleen bedoeld voor mensen die langdurig klachten ondervinden, zoals vermoeidheid of benauwdheid.

De eerste behandeling paramedische zorg voor post-coronapatiënten moet bovendien binnen één maand na verwijzing plaatsvinden en duurt maximaal een half jaar. Dit kan eventueel met een half jaar verlengd worden op verwijzing van een medisch specialist.

“Aan het eind van de eerste periode van 6 maanden kan bij uitzondering en op goed gedocumenteerde indicatie van de medisch specialist, die de diagnose heeft gesteld, een beroep worden gedaan op een tweede behandeltermijn van maximaal 6 maanden. Als er sprake is van blijvende longschade of fysieke schade waarvoor paramedische interventie zinvol wordt geacht.”

Mensen met ernstige restklachten na corona kunnen gebruikmaken van paramedische herstelzorg, bestaande uit fysio- en oefentherapie, logopedie, diëtetiek en ergotherapie. Een medisch specialist of huisarts kan je doorverwijzen naar de paramedische zorgverlener die het beste kan helpen bij je klachten.

Een kleine groep coronapatiënten houdt restklachten en heeft longschade overgehouden aan het virus. De longarts kan dit vaststellen door verschillende tests uit te voeren, zoals een thorax-foto (röntgenfoto van de borstkas) of scan van de longen, een longfunctietest en soms ook een fietstest. 

De maatregelen zoals een mondkapje dragen en 1,5 meter afstand houden lijken wel enige bescherming te geven, maar zeker geen 100 procent. Als je heel erg bezorgd bent over je gezondheid, kun je ervoor kiezen boodschappen thuis te laten bezorgen of iemand in je omgeving te vragen boodschappen voor je te doen.

We weten niet 100 procent zeker of mensen na het coronavirus niet meer besmettelijk zijn. Zeer waarschijnlijk ben je niet meer besmettelijk als je geen klachten meer hebt en 24 uur niet meer hoest of slijm ophoest (volgens richtlijnen GGD).  

In augustus 2020 werd bekend dat mensen voor een tweede keer besmet zijn, in het buitenland en in Nederland. We gaan er daarom vanuit dat mensen een tweede keer ziek kunnen worden door het coronavirus. Het aantal meldingen van herbesmetting is echter nog zo klein, dat hieruit nog geen harde conclusies kunnen worden getrokken. Nader onderzoek is nodig. 
December 2020, Dr. Frits Franssen, longarts bij CIRO en MUMC+, licht toe: ‘Het is inderdaad zo dat het aantal aangetoonde herbesmettingen met het coronavirus de laatste tijd toeneemt. Maar het aantal herbesmettingen is nog steeds bijzonder klein ten opzichte van de 60 miljoen SARS-CoV-2 besmettingen die wereldwijd zijn gemeld. Over de ernst van deze herbesmettingen is nog veel onduidelijk en deze lijkt heel verschillend per persoon.’

Je kunt via de GGD een coronatest laten doen. Deze GGD-test is betrouwbaar, daarom kun je ervan uitgaan dat je bij een negatieve uitslag niet besmettelijk bent. Zo nodig kun je de test laten herhalen. Andere tests, zoals de sneltests, zijn niet altijd betrouwbaar.

Als de uitslag van de coronatest negatief is, ben je niet meer besmettelijk.

Je kunt via de GGD een coronatest laten doen. Deze test is betrouwbaar, daarom kun je ervan uitgaan dat je bij een negatieve uitslag niet besmettelijk bent. Andere tests zijn niet altijd betrouwbaar.

Bij klachten van verkoudheid, niezen, hoesten, keelpijn, moeilijk ademen, koorts (38 graden of hoger) moet je thuis blijven. Blijven de klachten maandenlang voortduren? Dan kun je met je gezinsleden via de GGD een coronatest laten afnemen, waaruit blijkt of je het virus nog bij je draagt. Is de uitslag negatief, dan hoef je niet meer in quarantaine.

Longarts Sandra Evertse-Snijders, werkzaam bij CIRO+ in Horn: ‘Het effect van griepprik bij iemand die restverschijnselen heeft van corona is niet bekend. Maar ik verwacht bij iemand die geen acute klachten of koorts meer heeft geen problemen wat betreft bijwerkingen van de griepprik. Mijn advies is om wel de griepprik te gaan halen om de kans om griep te krijgen kleiner te maken.’

Longarts Sandra Evertse-Snijders, werkzaam bij CIRO+ in Horn: ‘Nee, de griepprik beschermt niet tegen het coronavirus. Toch krijgen mensen uit risicogroepen het advies om wel de griepprik te halen. Dat kan (ernstige) ziekte en ziekenhuisopnames als gevolg van griep zoveel mogelijk voorkomen.’

Lees meer over de griepprik op de website van Longfonds.  Of raadpleeg de website van RIVM.

De overheid stelt het dragen een mondkapje in publieke binnenruimtes per 1 december 2020 verplicht. Maar wat als je geen mondkapje kan dragen omdat je er een sterk benauwd gevoel van krijgt? En welke tips kunnen jullie geven voor het dragen van een mondkapje. Lees de antwoorden op deze en andere vragen op Longfonds.nl.

Longpatiënten kunnen wel zieker worden van het virus dan gezonde mensen. Zo kunnen je longklachten verergeren of kun je een longaanval krijgen. De overlevingskans van longpatiënten is goed: net als de rest van de bevolking hebben de meeste longpatiënten lichte klachten. Een kleine groep krijgt ernstige klachten. De meeste geregistreerde overledenen hadden een hart- of vaatziekte, op de tweede plaats komen mensen met diabetes en op de derde plaats mensen met een longziekte. Het gaat met name om patiënten met COPD. 

Ja, daar is een verschil tussen. Lees hier meer over

Stel dan je vraag bij het onderdeel Contact professional. Je krijgt dan antwoord op je vraag van onze advieslijn of een van onze zorgprofessionals zoals een arts, verpleegkundige, fysiotherapeut of diëtist.

Heb je aanvullende informatie, vind je dat informatie niet klopt of heb je problemen met inloggen? Stuur dan een mail naar: coronalongplein@longfonds.nl

Let op: het kan twee weken duren voor je een antwoord krijgt. Is er haast bij? Neem dan contact op met je eigen zorgverlener.

De overheid verwacht 8 januari 2021 te starten met vaccinatie tegen corona. Wat weten we hierover op dit moment? We bundelen deze informatie op Longfonds.nl. Kijk voor de meest actuele informatie op de website van Rijksoverheid.

In principe kun je weer aan het werk als je ruim 24 uur geen coronaklachten meer hebt, zoals hoesten, snotteren en koorts. Als je ernstig ziek bent geweest of nog vermoeid en benauwd bent, is het verstandig langer de tijd te nemen om te herstellen. Zo nodig kun je hierover contact opnemen met je huisarts of de bedrijfsarts.